Orkide, hanım terliği veya stendelwort: Sihirli çiçeklere sahip orkidelerin mutlaka uzak ülkelerden gelmesi gerekmez. Bunun yerine, yerli karasal orkideler bahçenin çeşitliliğini zenginleştirir ve bir bahçıvan olarak bu nadir bitkileri yetiştirerek türlerin korunmasına da önemli bir katkıda bulunursunuz. Bu ülkede tropik akrabalarının aksine toprakta büyümeyi tercih eden 60 civarında farklı tür bulunuyor.
Karasal orkideler nelerdir ve hangi türleri bahçeye uygundur?
Karasal orkideler, fakir çayırlar, ormanlar veya bozkırlar gibi çeşitli habitatlara özgü karasal orkide türleridir. Arı orkidesi, miğfer orkidesi veya iki yapraklı orman sümbülü gibi genellikle yeterince dayanıklı olan yerli türler bahçede yetiştirilmeye uygundur.
Köken ve dağıtım
Botanikçi, "karasal orkide" terimini kesin olarak tanımlanmış bir cins olarak değil, yalnızca karasal veya yarı epifitik orkide türü olarak anlıyor. Karasal orkideler, çok çeşitli habitatlarda yaşadıkları beş kıtanın tamamında bulunabilir. Çoğunluğu tropik ve subtropik bölgelere özgü olmasına rağmen, çok sayıda tür aynı zamanda ılıman ve Akdeniz iklim bölgelerine de özgüdür - yalnızca Almanya'da yaklaşık 60 farklı karasal orkide türü yetişmektedir, ancak bunların nesli tükenme tehlikesi altındadır ve bu nedenle sıkı bir doğa korumasına tabidir..
Oluşmalar
Karasal orkideler farklı habitatlarda yaşar. Pek çok tür bataklıklara ve bozkırlara özgüdür, diğerleri ise yaprak döken ve karma ormanlarda, savanlarda, bozkırlarda ve diğer çorak arazilerde gelişir. Ancak hepsinin ortak noktası, yalnızca doğal yaşam alanlarında yaşamaları ve bu nedenle hiçbir zaman tarımın yoğun olduğu bölgelerde bulunmamaları. Bazı türler, terk edilmiş üzüm bağları, çakıl çukurları vb. gibi terk edilmiş nişleri kullanarak da bir tür kültürel takipçi olarak gelişirler. Bununla birlikte, pek çok kara orkidesi yalnızca belirli mantarlarla simbiyoza girebildikleri yerde büyüyebilir; esas olarak çok fakir topraklarda bulunan bitkiler, kendi besin tedariki için bunlara güvenirler.
Yaşam Döngüsü
Tropikal türler hariç, serin ve ılıman iklim bölgelerindeki karasal orkideler, ev bahçesinde yetiştirilirken de uyulması gereken belirli yaşam ritimlerini takip eder. Ancak bu türlerin çok özel ihtiyaçları nedeniyle sıradan insanların pencere kenarında yetiştirmesi çok zordur. Bu nedenle, örneğin yerli türlerin üremesinin ideal olduğu bahçe yatağında kültür yapılması tavsiye edilir. Bunlar Mart/Nisan aylarında büyür, türe bağlı olarak Nisan ve Temmuz ayları arasında çiçeklerini gösterir ve daha sonra kış başlangıcından önce çoğunlukla yer altı depolama sistemleri olan rizom veya yumru köklerine geri dönerek kaybolur.
Türlerin korunması
Yoğun tarım ve artan şehirleşmenin bir sonucu olarak, yerli orkide türlerinin popülasyonu o kadar azaldı ki artık vahşi doğada nadiren bulunuyorlar. Bu nedenle, yalnızca Almanya'ya özgü olanlar değil, aynı zamanda tropikal olanlar da dahil olmak üzere tüm orkide türlerinin artık Nesli Tehlike Altındaki Türlere İlişkin Washington Sözleşmesi'ne tabi olması gerekiyor. Bu nedenle, vahşi doğada yetişen bitkileri kazmak veya toplamak kesinlikle yasaktır ve ağır para cezalarıyla cezalandırılır.
Bahçede nesli tükenmekte olan karasal orkide kültürü, bu büyüleyici bitkilerin korunmasına önemli bir katkı sağlıyor. Ancak karasal orkide ticareti Avrupa genelinde yasaklanmıştır. Yalnızca yapay yetiştirme yoluyla elde edilen bitkilerin ticareti yapılabilir. Güvenilir bayiler size her zaman menşe ülkesini ve yapay yetiştirme kanıtını belirten bir CITES sertifikası (“Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme”) sağlayabilir. Ne yazık ki piyasada nadir bitkilerin yasa dışı ticaretini yapan çok sayıda kara koyun var.
Görünüş ve büyüme
Yerli orkide türlerinin çoğu maksimum 15 santimetre yüksekliğe ulaşır ve buna uygun olarak küçük ama orkideye özgü çiçekler geliştirir. Egzotik türlerin gösterişli ihtişamının aksine, güzellikleri, bir istisna dışında hemen fark edilmez: Bayan terliği orkideleri (bot. Cypripedium melezleri genellikle on iki ayrı çiçek içerebilen çiçek kümelerine sahip yüksek çiçek sürgünleri üretir. Ancak bazı hanım terliği türlerinde büyük bireysel çiçekler gelişir.
Çok sayıda tür, büyüme biçimleri ve çiçeklerin oluşumu açısından birbirinden büyük farklılıklar gösterse de hepsinin bazı ortak noktaları vardır:
- çiçeklerin özel şekli ve karakteristik yapısı
- Bunlar temelde süresiz olarak büyümeye devam edebilen çok yıllık bitkilerdir.
- Her zaman yer altında veya yer üstünde çalışan depolama organları vardır, genellikle rizomlar veya yumrular.
- Orkide tohumları genellikle simbiyotik mantarlar olmadan çimlenemez.
- Orkidelerin ana kökleri yoktur, bunun yerine ikincil kökler her zaman sürgünden kaynaklanır.
Çiçekler
Yeryüzü orkideleri çok çeşitli çiçekler üretir. Birkaç türde bireysel çiçekler gelişir; çoğunda çiçekler salkım şeklinde veya silindirik çiçek salkımları halinde gruplanır. Bitkilerin kendisi gibi karasal orkide türlerinin çoğunun çiçekleri de göze çarpmaz ve küçüktür. Bununla birlikte, bazı türler son derece çekici şekiller ve renkler geliştirir ve bu çoğu durumda akıllı bir hayatta kalma stratejisi sayesinde gerçekleşir: Orkide çiçeklerini polenlemesi gereken böcekler için karmaşık tuzaklar oluştururlar.
Konum ve toprak
Karasal orkidelerin hangi konumu ve hangi alt tabakayı tercih ettiği büyük ölçüde seçilen türe bağlıdır. Temel olarak bunlar, her biri farklı bahçe konumlarında yetişen üç gruba ayrılır.
Kötü çayırlar, fakir otlaklar
Kuru, besin açısından fakir meralar ve çayırlar, en azından yoğun olarak kullanılmadıklarında, pek çok nadir bitki için ideal üreme alanıdır. Çeşitli kanarya otu türleri (Ophrys), piramidal kanarya otu (Anacamptis piramidalis) veya geyik karınlı dili (Himantoglossum hircinum) kadar burada kendilerini evlerinde hissediyorlar. Burada yetişen yer altı orkidelerinin de bahçede yalın, kuru bir alt tabakaya ve bol miktarda ışığa ihtiyacı vardır.
Ormanlar
Doğal, seyrek yönetilen yaprak döken ve karma ormanlarda, karasal orkideler düşük ışık gereksinimleriyle gelişir. Burada çeşitli kız otu (Epipactis) türlerinin yanı sıra genellikle yol veya ormanın hemen kenarında yetişen uzun yapraklı orman kuşu (Cephalanthera longifolia) gibi sevimli türleri de bulabilirsiniz. Bu karasal orkidelerin bahçede yetiştirilmesi gerekiyorsa hafif, kısmen gölgeli, humusça zengin topraklara sahip yerler tavsiye edilir.
kırlar ve bataklıklar
Bahçelerde yetiştirilen karasal orkidelerin çoğu, ıslak çayırlara veya bozkırlara özgü oldukları için asidik topraklı nemli bir alt toprağa ihtiyaç duyarlar. Burada çeşitli orkide türleri (Dactylorhiza) ve bataklık kum otu (Epipactis palustris) yetişir. Özellikle bahçe göletinin veya (yapay) bir derenin yakınında özel bir kır yatağı oluşturmak ve dikmek idealdir.
Yeryüzü orkidesini sulamak
Karasal orkidelerin çoğu sürekli hafif nemli toprakta olmayı sever. Özellikle sıcak ve kurak havalarda toprak yüzeyinin kuruyup kurumadığını günlük olarak parmak testiyle kontrol etmelisiniz. Bu durumda orkideleri yumuşak, ılık suyla sulayın. Musluk suyu kullanmayın çünkü tüm orkideler gibi evcil orkideler de kireci tolere etmez ve er ya da geç ölürler. Toplanan yağmur suyu en iyisidir. Ayrıca hiçbir zaman yaprakların ve çiçeklerin üzerine dökmemelisiniz, yalnızca kök diskin üzerine dökmelisiniz. Belirli türler için belirtilmediği sürece su basmasından kaçınılmalıdır.
Toprak orkidenizi uygun şekilde gübreleyin
Bahçeye dikilen toprak altı orkideleri sorunsuz çiçek açtığı sürece herhangi bir ek gübreye ihtiyaç duymazlar. Çiçeklenme eksikliği (ancak olması şart değildir, başka nedenler de vardır) besin eksikliğinden kaynaklanabilir. Karasal orkideleriniz, çiçeklenmeyi ve büyümeyi teşvik eden ve bitkilerin savunmasını ve kışa dayanıklılığını güçlendiren, kendi kendine hazırlanan potasyum açısından zengin karakafes gübresi ile gübrelemeden yararlanır. Besinlerin yer altı depolama organları tarafından emilebilmesi için karışımı yaz sonu/sonbahar başında uygulayın. Daha sonra ekim alanını yaprak kompostuyla malçlayın.
Yeryüzü orkidesini doğru şekilde kesin
Orkidelerin besin dengesi büyük ölçüde buna bağlı olduğundan mümkünse kesilmemelidir. Büyüme ve çiçeklenme evresinin sonunda bitkiler, kalan tüm besin maddelerini yaprak ve sürgünlerden alıp rizomlarında depolar. İlkbaharda orkideler yeniden filizlendiğinde depolanan enerji açığa çıkar. Bununla birlikte, eğer rizomlar yeterince depolayamazsa, sonuçta yeni sürgünler için gerekli güce sahip olmazlar. Bu nedenle solmuş çiçekleri ve sürgünleri asla kesmemelisiniz. Bunun yerine, kolayca ayıklanıncaya kadar bekleyin; bu, tesisin bu parçaları serbest bıraktığının işaretidir. Aynı durum, sonbaharda tamamen öldükten sonra ancak toprağın hemen üzerinden kestiğiniz ana gövde için de geçerlidir.devamını oku
Yeryüzü Orkidesini Yay
Karasal orkideler çiçek açtıktan sonra çok sayıda tohum içeren meyveler üretse de, tohumun çoğ altılması sıradan kişiler için çok karmaşıktır. Orkide tohumları yalnızca bitkilerin mikoriza olarak bilinen şeyi oluşturduğu bazı simbiyotik mantarların yardımıyla çimlenebilir. Alternatif olarak, bayan terliği gibi orkide türlerinin in vitro çoğ altılması da mümkündür, ancak bu yalnızca belirli laboratuvar koşullarında mümkündür.
Bölünmeye göre üreme
Bunun yerine, orkide severler birçok karasal orkide türünü bölerek veya soğanlarını ayırarak nispeten kolay bir şekilde çoğ altabilirler:
- Kadının terliğini kazın ve yuvayı dikkatlice ileri geri bükerek birkaç parçaya bölün.
- Kız otu'nu kazın ve rizomları keskin bir bıçakla beş ila on santimetre uzunluğunda parçalar halinde kesin.
- Orkideleri kazın ve yumruları keskin bir bıçakla ikiye bölün.
Her yeni bölümün en az iki ila üç gözü olmalıdır, aksi takdirde artık yeni yerde filizlenemez. Yalnızca yetişkin, iyi köklü karasal orkideleri bölün ve ilk birkaç yılında genç bitkileri asla bölün; bunlar prosedürden sağ çıkamaz. Bölünme için en iyi zaman, kış dinlenmesinin yavaş yavaş sona erdiği ve yeni sürgünlerin henüz görünmediği ilkbaharın başlangıcıdır. Alternatif olarak bu çoğ altma şeklini çiçeklenme döneminin sonunda da yapabilirsiniz.
Ampuller aracılığıyla yayılma
Pleione orkideleri gibi bazı karasal orkideler bölünemez. Bunun yerine, bu türler üreme soğanı olarak kullanılabilecek yıllık sahte ampuller üretir. Çiçek açtıktan sonra keskin ve temiz bir bıçakla kesip kil granülleri ve dezenfekte edilmiş bahçe toprağı ile dolu bir tencereye koyun. Genç bitkiler iki yıl boyunca bir saksıda yetiştirilmeli ve ancak daha sonra dikilmelidir.devamını oku
İpucu
Popüler orkideler gibi yerli karasal orkideler genellikle yeterince dayanıklıdır. Ancak genç bitkiler dona karşı yaşlı örneklere göre çok daha hassastır, bu nedenle onları kış kazalarından korumak için sonbaharda budama sonrasında köknar veya ladin dalları veya (kayın) yapraklarıyla kalın bir şekilde örtmelisiniz.
Türler ve çeşitler
Bahçe için çeşitli yerli türler uygundur ancak Akdeniz veya benzer iklim bölgelerinden gelen bazı karasal orkideler de bahçelerimizde kendilerini evlerindeymiş gibi hissederler.
Bahçe için yerel karasal orkideler
- Bee Ragwort (Ophrys apifera): Kireç bakımından zengin alt toprağı olan kuru, fakir çayırlar için 50 santimetreye kadar yüksekliğe sahip, belirgin desenli, göz alıcı çiçek dudakları
- Yapraksız barsakal (Epipogium aphyllum): kalın bir humus tabakasına sahip gölgeli ormanlarda 30 santimetreye kadar yüksekliğe sahip kremsi beyaz çiçekler
- Bock'un karınlı dili (Himantoglossum hircinum): 100 santimetreye kadar yükseklik, 100'e kadar ayrı çiçek, kireçli, güneşli, yalın otlakta
- Kahverengi-kırmızı Stendelwort (Epipactis atrorubens): 80 santimetreye kadar büyüme yüksekliği, narin vanilya kokusu, menekşe çiçekleri, çoğunlukla kuru ve kireçli topraklarda
- Ten rengi orkide (Dactylorhiza incarnata): Islak çayırlarda 10 ila 12 santimetre büyüklüğünde, mor çiçekler
- Sinek orkide (Ophrys insektifera): 40 santimetreye kadar yüksekliğe sahip, karakteristik kahverengi çiçekler, çam ormanlarında, zayıf ve kuru otların üzerinde
- Miğfer Orkidesi (Orchis militaris): 50 santimetreye kadar yükseklik, çok sayıda açık mor çiçek, yalın ve kuru çayırlar, çam ormanları
- Erkek orkide (Orchis mascula): 70 santimetreye kadar boyda, mor çiçekler, fakir çayırlarda ve gölgeli ormanlarda
- Gymnadenia conopsea: 80 santimetreye kadar yükseklikte, açık mor çiçekler, fakir çayırlarda, bozkırlarda ve sulak alanlarda
- Piramit kızılcık (Anacamptis piramidalis): 40 santimetreye kadar yüksekliğe sahip, karakteristik bir şekle sahip parlak pembe veya beyaz çiçekler, kireç bakımından zengin yalın otlaklar veya seyrek ormanlar
- İki yapraklı orman sümbülü (Platanthera bifolia): 50 santimetreye kadar yükseklikte, narin, beyaz çiçekler, karışık yaprak döken ormanlarda vanilya benzeri bir koku yayar
