Av tüfeği hastalığı, öncelikli olarak kiraz, erik, şeftali ve kiraz defnesi gibi Prunus bitkilerini etkileyen bir mantar bitkisi hastalığıdır. Tehlikeli enfeksiyonu zamanında nasıl tanıyabileceğinizi ve onunla sürdürülebilir bir şekilde nasıl mücadele edebileceğinizi okuyun.
Bitkilerdeki av tüfeği hastalığıyla nasıl mücadele edilir?
Av tüfeği hastalığı, öncelikle kiraz ve erik gibi Prunus bitkilerini etkileyen bir mantar enfeksiyonudur. Bununla mücadele etmek için, yoğun budama, at kuyruğu suyu veya bakır-kil preparatları ile düzenli ilaçlama ve önleme amacıyla sahaya uygun ekim yapılmasını öneriyoruz.
- Av tüfeği hastalığı, öncelikle Prunus bitkilerini etkileyen bir mantar bitki hastalığıdır.
- Başlangıçta delikli yapraklarda belirir, fakat aynı zamanda sürgünlere ve dallara da saldırır.
- Bununla mücadele etmek için ciddi budama gereklidir ve ilkbaharda at kuyruğu suyu veya bakır veya kil bazlı müstahzarlar içeren bir sprey gerekir.
- Hastalık esas olarak serin ve yağışlı bir bahardan sonra ortaya çıkar.
Av tüfeği hastalığı nedir?
Yaprakların deliklerle dolu gibi görünmesi nedeniyle (hastalığa adını veren de budur), birçok hobi bahçıvanı başlangıçta bir haşere istilasından şüphelenir. Aslında av tüfeği hastalığı, ascomycete mantarı Wilsonomyces carpophilus'un (ayrıca: Stigmina carpophila) neden olduğu bir mantar bitki hastalığıdır.
Bu esas olarak nemli ve serin bir bahardan sonra meydana gelir, çünkü patojen diğer şeylerin yanı sıra yağmur ve en ince su damlacıkları (sis içinde görünenler gibi) yoluyla yayılır. Genç yaprakların ve sürgünlerin ilk enfeksiyonu özellikle mayıs ve haziran aylarında yaygındır, oysa temmuz civarından itibaren bitkinin daha yaşlı kısımları daha yüksek dirençleri nedeniyle nadiren enfekte olur - özellikle de yaz aylarında hava koşulları mantar için artık ideal değildir.
Nemli ve oldukça serin yazlarda ise genç sürgünlerdeki yeni enfeksiyon sonbahara kadar devam eder. Sonbaharda yaprak dökülmesinden sonra bile, genellikle ancak bir sonraki ilkbaharda ortaya çıkan geç enfeksiyonlar hala mümkündür. Mantar bitkinin üzerinde ve içinde kış uykusuna yatar, dokuya derinlemesine nüfuz eder ve etkilenen ağaçların ölümü de dahil olmak üzere çok sayıda soruna neden olur.
Hastalığın hasarı ve seyri
Bu belirtiler genellikle etkilenen ağaçlarda görülür:
- yapraklarda başlangıçta yuvarlak, kırmızımsı kahverengi lekeler
- genellikle kırmızı kenarlıklıdır
- Lekeler şeffaf veya sarımsı da görünebilir
- ilerledikçe siyah kabarcıklara dönüşür
- ve daha sonra kırmızımsı çerçeveli deliklere
- Yapraklar tam anlamıyla deliklerle dolu görünüyor
- Yapraklar sonunda kurur ve düşer
- hastalıklı ağaçlar yazın başında az çok çıplaktır
Yaprakların yanı sıra bitkinin sürgün ve dal gibi diğer kısımları da sıklıkla etkilenir. Burada bir enfeksiyon, diş eti akıntısı veya kanserli büyümeler yoluyla kendini gösterir. İkincisi çoğunlukla yaşlı ağaçlarda meydana gelir ve bitkinin savunma tepkisini gösterir. Herhangi bir meyve de enfekte olur, ancak kısa sürede kurur veya çürür ve zamanından önce düşer.
Mantar kışı enfekteli bitkilerde geçirir, özellikle de
- zaten enfekte olmuş sürgünler ve dallar
- eski, hastalıklı yapraklarda
- meyve mumyalarında
Buradan sonraki baharı yeni sürgünler ve genç yapraklar üzerine yayar. Zamanla, yalnızca büyümenin durması ve çiçek ve meyve üretiminde azalma meydana gelmekle kalmaz, aynı zamanda tüm sürgünler ve dallar ölür, ta ki en sonunda bitkinin tamamı hastalığa dayanamaz hale gelir ve ölür.
Yaygın olarak etkilenen bitkiler
Kirazlar özellikle av tüfeği hastalığından sıklıkla etkilenir
Sert çekirdekli meyve ağaçları özellikle av tüfeği hastalığından sıklıkla etkilenir
- Tatlı ve ekşi kirazlar
- Erikler ve mürdüm eriği
- Mirabelle erikleri
- Badem
- Şeftali ve nektarin
- Kayısı
Ayrıca enfeksiyon, baştagibi diğer Prunus türlerinde bulunan süs ağacıdır.
- Kiraz Defne
- Süs kirazları
- Süs erikleri
aynı zamanda ortancalar ve şakayıklar da muhtemelen. Ev bitkileri söz konusu olduğunda Kentia palmiyesi gibi palmiye ağaçları özellikle risk altındadır.
Excursus
Bakteriyel yanık ile karışıklık
Bakteriyel yanıklık olarak adlandırılan hastalık özellikle yaşlı sert çekirdekli meyve ağaçlarında meydana gelir ve neden olduğu benzer hasar nedeniyle hızla av tüfeği hastalığıyla karıştırılır. Burada da av tüfeği patlamalarına benzer yaprak delikleri vardır, ancak ağaç kabuğu tipik olarak batık, siyahımsı yaralanmalarla karakterize edilir. İlkbaharda bunlardan kauçuk akışı olur. Ancak buradaki patojen bir mantar değil, Pseudomonas syringae pv. morsprunorum adı verilen bir bakteridir. Av tüfeği hastalığında olduğu gibi, yoğun budama ile kontrol altına alınır ancak fungisitler etkisizdir.
Hobi bahçesinde av tüfeği hastalığıyla mücadele
Yılın av tüfeği hastalığı enfeksiyonunun mümkün olduğu iki olası dönemi vardır. Mantar nemli ve serin bir iklimi tercih ettiğinden, hastalığın ilk dalgası ilkbaharda ve ikinci dalgası sonbaharda başlar - burada genellikle yalnızca yapraklar döküldükten sonra, çünkü o zaman küçük mantar sporları istila etmek için yeterli fırsata sahip olur. Mantarlar ağaçlara nüfuz ettikten sonra gelecek yıl için ekilmiş olan tomurcukları yok eder. Kışın başlamasıyla birlikte nihayet bitkinin iç kısımlarına doğru çekilirler.
Bu yaşam döngüsü göz önüne alındığında, patojenin aktif kontrolünün özellikle ilkbahar ve sonbaharda anlamlı olduğu açıktır. Sürgünlerin başlangıcındaki mantarlara spreylerle (mümkünse hobi bahçesinde organik olarak) saldırırken, sonbaharda bitkinin enfekte olmuş kısımlarını kuvvetli bir şekilde kesin. Bu bölümde size en iyi şekilde nasıl ilerleyeceğinizi ve hangi çözüm yollarının işe yaradığını açıklayacağız.
Etkilenen bitki kısımlarını kesin
Enfekte olmuş bitki parçaları çıkarılıp atılmalıdır
Av tüfeği hastalığıyla mücadelede ilk adım her zaman güçlü bir budamadır; bu işlemde tüm enfekte yaprakları ve tüm hastalıklı sürgünleri ve dalları sağlıklı ağaçlara geri kesersiniz.
- hastalık belirtileri gösteren tüm bitki kısımlarını kesin
- yerdeki tüm yaprakları süpürün
- ağaçta kalan hastalıklı yaprakları kesin
- Meyve mumyalarını ortadan kaldırmak
- Kesilenleri kompostlaştırmayın, evsel atıklarla birlikte atmayın veya yakmayın
Ayrıca başka bir salgının önlenmesi amacıyla düzenli olarak inceltme kesintileri önleyici tedbir olarak faydalıdır. Gevşek çalılar ve taçlar yağmur fırtınasından sonra daha çabuk kurur ve böylece mantarın saldırabileceği yüzey alanı azalır.
İpucu
Mümkünse, daha uzun ağaçların altına kiraz defnesi (ve nesli tükenmekte olan diğer ağaçlar) dikmekten kaçının. Damlayan yağmur suyu enfeksiyonu teşvik ederken, güneşli ve havadar bir yer korunmak için daha iyidir.
Kendi spreyinizi yapın – Gerçekten yardımcı olan şey
Av tüfeği hastalığına karşı etkili olan ev yapımı sprey, kır atkuyruğunun mantar öldürücü etkisine dayanmaktadır. Önceki yıl hastalıklı olan bitkiler için, Mart ayında - tomurcuklanmadan önce - seyreltilmemiş at kuyruğu suyunu püskürtmeye başlayın ve buna çiçeklenme başlayana kadar her 14 günde bir devam edin.
Atkuyruğu kaynatma tarifi:
- 500 gram taze kır atkuyruğunu ezin
- alternatif olarak 150 gram kurutulmuş kullanın
- 24 saat boyunca beş litre suda bekletin
- ardından yarım saat kısık ateşte pişirin
- soğumasını bekleyin
- kaba malzemeleri süzün
- sıkma şişesine doldurup taze kullanın
Açıklanan et suyu aynı zamanda küf gibi diğer mantar hastalıklarına karşı da çok iyi sonuç verir. Önleme için kullanılır, demlemeyi 1:5 oranında yumuşak suyla seyreltin. Kendiniz hazırlamak istemiyorsanız uzman bir mağazadan hazır bitki özü satın alabilirsiniz.
Isırgan gübresi ise mantar hastalığıyla mücadele için uygun değildir ancak bitkileri güçlendirmek için önleyici olarak kullanılabilir.
Evde ve hobi bahçelerinde mantar öldürücülere izin veriliyor – faydalı mı değil mi?
Ev ve hobi bahçeleri için yalnızca birkaç mantar ilacı preparatı mevcuttur. Organik tarımda da kullanılan kil veya bakır bazlı biyolojik olarak etkili maddeler uzman satıcılardan temin edilebilir. Ancak bunlar işe yaramazsa onaylı bir fungisit kullanmalısınız. Mart ve Nisan ayları arasında hem hastalıklı bitkiler için hem de korunma amaçlı kullanabileceğiniz Celaflor Pilzfrei Ectivo preparatı uygundur. Bununla birlikte, kimyasal pestisitler önemli riskler oluşturduğundan kullanımlarının dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerekir:
- Toksik maddelerin çevreye yayılması
- Yararlı böcekleri ve diğer önemli bahçe canlılarını öldürmek
- Yer altı sularına zehirli madde verilmesi dilekçesi
- Ekolojik dengenin bozulması
Prensip olarak dikkatli olunması tavsiye edilir, çünkü özel kullanıma izin verilen maddelerin listesi giderek kısalıyor. Ayrıca bu fungisitleri yalnızca izin verilen bitki türleri için ve açıklanan mantar hastalıklarına karşı onaylarına uygun olarak kullandığınızdan emin olmalısınız. Bu kısıtlamanın nedeni patojenlerin dikkatsizce kullanılan ajanlara karşı olası direncini önlemektir. Her halükarda, açıklanan önleyici tedbirlerin yanı sıra at kuyruğu suyu, kil veya bakır spreyiyle de aynısını yapacaksınız - üstelik toksik böcek ilaçlarının dezavantajları olmadan.
Av tüfeği hastalığını etkili bir şekilde önleyin
Düzenli budama av tüfeği hastalığını önler
“Çok yakın durmaktan kaçının! Bitkiler arasında havanın dolaşabilmesi gerekiyor!”
Av tüfeği hastalığını bir kez ortaya çıktıktan sonra kontrol etmek zor olduğundan, önleyici tedbirler en iyi seçimdir. Burada anlatılan yöntem ve manevralar sadece bunlarla mücadelede değil, meyve ağaçlarında görülen diğer mantar hastalıklarına karşı da faydalıdır.
- Yağmur koruması: Enfeksiyon yağmur yoluyla oluştuğundan, yağmur koruması kullanılarak önlenebilir. Bu nedenle ilkbaharda çiçeklenmeden önce mümkün olan her yere yağmurluk takın.
- Yeterli havalandırma: Işık ve hava, şüpheli durumlarda enfeksiyonu önleyemese de, bitkinin daha yüksek direnci nedeniyle enfeksiyon olasılığını az altır. Bu nedenle ekim yaparken uygun yere ve yeterli dikim mesafelerine dikkat edin (tavsiyelere uyun!).
- Kış budaması: Ağaçları kışın düzenli olarak budayın ve özellikle kuru dalları, eski yaprakları ve meyve mumyalarını tutarlı bir şekilde temizleyin.
Ağaçların filizlendiği andan itibaren düzenli sulama veya atkuyruğu çayı püskürterek savunmasını güçlendirmek de mantıklıdır. Islatıcı kükürt püskürtmenin de önleyici etkisi vardır. Bu, suda çok iyi çözünen, çok ince öğütülmüş bir kükürt tozudur.
Ağ kükürt püskürtme – İşte şu şekilde çalışır:
- Mart ayından çiçeklenmeye kadar ayda bir (son kez Haziran ayında)
- arılar için güvenli, ancak çok güçlü bir koku
- uğurböceklerine, yırtıcı akarlara ve yırtıcı böceklere (yararlı böcekler) zararlıdır
- 20 ila 40 gram potasyum sülfiti (net kükürt) 10 litre suda eritin
- Kükürt karaciğeri (potasyum karbonat - potas - ve kükürtten oluşur) da çok uygundur
- yapıştırıcı olarak biraz yumuşak sabun ekleyin
- seyreltilmemiş üst kısımlar
- güçlü güneş ışığında püskürtmeyin
Dayanıklı çeşitlerin ekimi
Aşağıda av tüfeği hastalığına büyük ölçüde dirençli (yani özellikle dirençli) meyve çeşitlerinin bir listesini bulacaksınız. Bunlar öncelikle eski çeşitlerdir ve bunlardan bazıları 19. yüzyılda zaten yetiştirilmektedir. Ancak dikkatli olun: Duyarsız çeşitlerin ekimi, hastalığın çıkmayacağı anlamına gelmez. Çeşit seçiminin yanı sıra hedefe yönelik önleme (yer seçimi, dikim mesafesi, yağmurdan korunma) konularına da dikkat etmelisiniz.
| Kiraz | Erikler/mürefler | Şeftali |
|---|---|---|
| 'Abel Geç Kaldı' | ‘Cacak Güzel’ | 'Red Ellerstädter' |
| ‘Gerema Weichsel’ | 'Bühler Frühzwetschge' | ‘Eski adıyla İskender’ |
| 'Hausmüller'in orta kalınlığı' | ‘Katinka’ | ‘Revita’ |
| 'Altenburg Kavun Kiraz' | 'Hanita' | ‘Amsden’ |
| 'Büttner'in Kırmızı Kıkırdağı' | 'Dixired' | |
| 'Querfurter Königkirsche' ('Königskirsche tipi Gatterstedt') |
Excursus
Av tüfeği hastalığına karşı soğan ve sarımsakla
Av tüfeği hastalığından mustarip birçok bahçıvan, özellikle etkilenen ağaçların kesimlerinde sarımsak ve/veya soğan yetiştirmeye yemin ediyor. Bunlar enfeksiyon riskini az altmayı amaçlayan antiseptik bileşenlere sahiptir. Alternatif olarak, önleyici tedbir olarak meyve ağaçlarınıza sarımsak veya soğan kaynatma spreyi sıkabilir veya sulayabilirsiniz.
Sıkça sorulan sorular
Av tüfeği hastalığından etkilenen meyveler hâlâ yenilebilir mi?
Böyle hastalıklı bir ağacın meyveleri yenmemeli
Bir ağaç av tüfeği hastalığından etkilenirse genellikle meyveler de etkilenir. Bu, tat üzerinde önemli bir olumsuz etkiye sahip olan ve ayrıca mantar toksinleri içeren koyu kahverengi, çökmüş kabuklarla gösterilir. Bu nedenle mantar veya penisilin alerjisi olan kişiler, enfeksiyonlu meyveleri yemekten veya işlemekten özellikle kaçınmalıdır. Ancak enfekte olmuş meyveler genellikle olgunlaşmadan atılır.
Böcek ilacı püskürtürken dikkatli olun: Püskürtülen meyvenin toplanıp tüketim için onaylanması için birkaç hafta (kullanılan maddeye bağlı olarak 14 gün ile dört hafta arasında) beklemeniz gerekir.
Kiraz defnesi her yıl av tüfeği hastalığına yakalanırsa ne yapmalısınız?
Av tüfeği hastalığı çok inatçı ve mücadelesi zor; bazen tüm önlemlere rağmen her yıl ortaya çıkıyor. Burada, özellikle kiraz defnesi gibi budamayı tolere edebilen ağaçlarda, tüm patojenlerin tamamen ortadan kaldırılması için yalnızca radikal bir budama yardımcı olacaktır. Özellikle bu süs ağacı çok çabuk iyileşir ve yeniden sağlıklı ve güçlü bir şekilde filizlenir. Ancak kiraz gibi sürekli hastalıktan etkilenen diğer bitkiler temizlenmeli ve dayanıklı bir çeşitle değiştirilmelidir.
Homeopati av tüfeği hastalığına karşı yardımcı olur mu?
Aslında bitkilerin mantar hastalıklarına karşı direncini güçlendirmek için özel olarak geliştirilmiş homeopatik iksirler (örneğin Neudorff'tan) vardır. Ancak bunlar av tüfeği hastalığına karşı etkisiz oldukları için doğrudan mücadelede kullanılamazlar. Genel olarak homeopatinin faydaları oldukça tartışmalıdır çünkü tüm bilimsel çalışmalar plasebo etkisinin ötesine geçen bir etkiyi doğrulamamaktadır. Bu nedenle ev yapımı ısırgan otu gübresi gibi denenmiş ve test edilmiş ev ilaçları aslında aktif maddeler içerdiğinden muhtemelen çok daha başarılı olursunuz.
Sprey için en iyi zaman ne zamandır?
Enjeksiyon, yalnızca yeterince erken uygulandığında av tüfeği hastalığında işe yarar. İlk ilaçlama ilkbaharda, tomurcuklanmanın başladığı dönemde yapılır, ardından yaklaşık 10 ila 14 gün aralıklarla iki ilaçlama daha yapılır. İlaçlamanın yapılacağı gün havanın donsuz ve kuru olması ve rüzgarın olmaması gerekir - ancak o zaman aktif maddeler gitmesi gereken yere ulaşacaktır.
İpucu
Meyve ağaçlarının ve kiraz defnesinin çim fıskiyesi veya benzeri bir yerde yetiştirilmemesi de önleme açısından faydalıdır. Sulama - örneğin çok kuru havalarda - her zaman doğrudan ağaç diskine verilmeli ve asla yaprakların üzerine yapılmamalıdır.
